DAWNE

AKTUALNE

LUDZIE

ZDARZENIA

MAPY

DOKUMENTY

DAWNIEJ I DZIŚ
Osiedle Kłodnica w starej fotografii i pocztówce.
różne kościół port papiernia notgeld

KŁODNICKI PIENIĄDZ ZASTĘPCZY.  

SERIA PIERWSZA

0,50 markowy banknot -
na odwrocie zawierał widok portu: baseny portowe i żurawie portowe jako symbol uprzemysłowienia i miejsca pracy.

1,oo markowy banknot -
Fort Wilhelma, w którym w 1806/07 broniono się przed oblegającymi Bawarczykami
- symbol obrony przed   wrogiem.

2,oo markowy banknot
-  Młyn nad Młynówką i kaplica pańszczyźniana - symbol rolniczego charakteru dawnej Kłodnicy, uwolnienie
od  pańszczyzny.

3,oo markowy banknot
-  Śluza II, zwana "Stary Fryc" - jako genialny plan. Czym bylibyśmy bez niego?

Banknoty pierwszej serii podkreślały to, co mieszkańcy Kłodnicy zawdzięczają władzy pruskiej.

SERIA DRUGA

0,50 markowy banknot 
-  przedstawia zbuntowaną szkołę (Insurente Schule) w Kłodnicy oraz oddział Selbschutzu zgrupowany przed  otoczonym zasiekami z drutu kolczastego budynkiem szkolnym. Pod tym widnieje napis: “Zur Erinnerung an die Befreiung von polnische Anarchie Mai/Juni.”

1,oo markowy banknot 
-  Rodzina wraz z niewielkim dobytkiem opuszcza miejscowość objętą działaniami wojennymi.
Napis brzmi:  "Gewalt geht von Recht. Poln. Insurgentenüberfal   Mai 1921.

2,oo markowy banknot 
-  Południowa część Kłodnicy. Na tle gospodarstw kaplica pańszc
zyźniana, a nad nią czarny orzeł zwycięża białego.
U dołu napis: “Zur Erinnerung an die Abstimmung  an 20. IV. 1921”.

3,oo markowy banknot 
-  Korfanty zaklina i zachęca powstańców by ruszyli na Koźle,
jakby chciał powiedzieć: tam będzie dla was królestwo.

Natomiast druga seria jest wybitnie antypolska.


KŁODNICKI PIENIĄDZ ZASTĘPCZY.

            Pierwsza wojna światowa oraz stosunki gospodarcze, społeczne, polityczne i  narodowościowe w latach 1914 - 1924 spowodowały zamęt gospodarczy oraz braki w środkach płatniczych. Stąd też zarówno na Śląsku jak i w całych Niemczech w wielu miejscowościach emitowano zastępcze środki płatnicze.
           
Przez "pieniądz zastępczy" rozumieć należy wszelkie czasowo
i przestrzennie  ograniczone w swej i cyrkulacji znaki pieniężne w formie moment lub bonów, emitowane przez z reguły nieuprawnionych do tego wystawców urzędowych i prywatnych w celu zastąpienia brakujących w obiegu określonych nominałów pieniądza oficjalnego[i].
           
Przyjmowanie pieniądza zastępczego w transakcjach handlowych oraz w przypadku regulowania zobowiązań, nie było przymusowe. Pieniądz zastępczy nigdy nie pełnił funkcji pieniądza światowego, ani nie posiadał gwarancji państwowych.
           
Pieniądz zastępczy na Śląsku w latach 1914 - 1924 był państwowy
i prywatny. Do pierwszej grupy należały monety i bony wydane przez wydziały powiatowe, magistraty, zarządy gmin wiejskich, banki miejskie, główne kasy miejskie, miejskie kasy oszczędnościowe, dyrekcje kolei, miejskich gazowni
i tramwajów oraz komendantury obozów jenieckich. Do grupy drugiej należą monety i bony emitowane przez wszelkich innych wystawców, a więc dyrekcje zakładów przemysłowych, właścicieli ziemskich, spółki akcyjne, izby handlowe, związki kupieckie, właścicieli sklepów itp.  [ii]
           
Wspomnieć tu należy o jeszcze jednej funkcji pieniądza zastępczego emitowanego na Śląsku w tym okresie - o jego roli jako narzędzia walki politycznej. W celu spotęgowania oddziaływania haseł politycznych kolportowanych za pośrednictwem pieniądza zastępczego, nadawano im szczególnie atrakcyjną szatę graficzną, umieszczając niejednokrotnie proniemieckie lub pro polskie hasła, w zależności od tego jaka gmina je emitowała. Najczęściej jednak były to hasła proniemieckie.
           
Kłodnicki pieniądz zastępczy, emitowany przez miejscową gminę
w dniu 1 lipca 1921 r z ważnością przez jeden miesiąc, miał charakter wybitnie antypolski.  Wydano wówczas dwie serie o wartości 0,50 M, 1, 2, oraz
3 Marek. Nauczyciel rysunków z Gimnazjum w Koźlu R.Jütner przy współudziale sekretarza gminnego z Kłodnicy Niepali opracowali stronę graficzną, nadając każdej postaci i rysunkowi symboliczne znaczenie.
           
Na jednej stronie  kłodnickiego pieniądza zastępczego pierwszej emisji widnieje herb Kłodnicy wsparty o stuletni dąb, który w owym czasie rósł jeszcze przy nadleśnictwie. Paweł Klings, konrektor szkoły w Kłodnicy,
w swojej kronice [iii] wyjaśnia, że jak ów dąb przez stulecia wyrastał z tej ziemi
i oparł się burzom, tak i  mieszkańcy Kłodnicy wytrwają w wierności dla Niemiec.

     
     Jak już wyżej wspomniano bony o charakterze propagandowym zarówno anty jak i propolskie, emitowali na Górnym Śląsku głównie wystawcy rządowi. Nie był to jednak pierwszy na tym terenie przypadek użycia zastępczych środków płatniczych do kształtowania określonych postaw politycznych wśród miejscowej ludności. Jeszcze w czasie pierwszej wojny światowej papierowy pieniądz zastępczy spełniał funkcję ulotki, zwłaszcza
w głodowej sytuacji ekonomicznej i niezadowolenia z przeciągającej się wojny  pojawiły się bony z antywojennymi
i rewolucyjnymi hasłami[iiii]

[i] W. Lesiuk, Pieniądz zastępczy na Śląsku 1914 - 1924. Wrocław  1972, s .15.
[ii] W. Lesiuk, op .cit,. s.17.
[iii] P. Klings,Chronik der Gemeinde Klodnitz, s. 250       (maszynopis).
[iiii] W. Lesiuk   op. cit.,s. 78.