Zyta Zarzycka

Komendanci Twierdzy Kozielskiej 1743 -1875

1743-1745

Generał brygady HEINRICH VON SALDERN z Priegnitz. Były dowódca pułku królewskiego. Do Koźla przybył w 1743 roku z pułkiem garnizonowym. Tutaj zmarł 23 maja 1745 roku. Pochowany został w krypcie św. Krzyża w kościele parafialnym.

1745

Pułkownik FRIEDRICH ARNOLD VON FORIS. Został komendantem po śmierci v. Salderna. Poległ latem 1745 roku broniąc twierdzy przed oddziałami austro-węgierskimi. Pochowany został w krypcie św. Krzyża w kościele parafialnym.

1745

Latem tegoż roku Austriacy zdobyli twierdzę. Na czele 600 osobowej załogi stanął major baron FLANDRINI.

1746

Tymczasowym komendantem twierdzy był generał brygady FRANZ ANDREAS VON BORCKE z Pomorza. Został później komendantem twierdzy w Magdeburgu, gdzie zmarł w 1766 roku.

1746-1750

Generał brygady JOHANN GEORG VON LEHMAN. Przedtem dowodził jednym z pułków piechoty. Zmarł w Koźla Pochowany w krypcie św. Krzyża w kościele parafialnym.

1750-1753

Generał brygady HEINRICH GUNTHER GOTFRIED VON BOSSE. Urodzony 18.11.1680 roku, jako starszy syn inż. Mikołaja Bossę. Karierę wojskową rozpoczął jako prosty żołnierz. Odwagą i rozumem doszedł do wysokich stanowisk. Król nadał mu tytuł szlachecki. W 1743 roku awansował do stopnia generała brygady. Zmarł jako generał dywizji w 1755 roku.

1753-1762

Generał brygady CHRISTOF FRIEDRICH VON LATTORF. Urodzony 07.09.1696 roku. Pochodził z Magdeburga. Studiował w Halle. W 1713 roku rozpoczął służbę wojskową w pułku księcia Leopolda von Anhalt-Dessau. Na Górny Śląsk przybył jako major w 1742 roku. W 1743 roku był dowódcą pułku von Perfode. W 1748 roku został generalnym starostą Szczecina. 11.12.1753 roku będąc generałem brygady i szefem pułku garnizonowego v. Bossescheina został komendantem Koźla. Dowodził obroną twierdzy przez cały okres wojny siedmioletniej ( 1756-1763). Dnia 22.12.1758 roku król Fryderyk II podczas pobytu w Koźlu udekorował v. Lattorfa orderem Orła Czerwonego i awansował do stopnia generała dywizji. Zmarł w Koźlu 03.04.1762 roku.

1762-1790 Generał dywizji GERHARD ALEXANDER BARON VON SASS z Kurlandii. Urodzony w 1718 roku. Pochodził ze znakomitego rodu. Do obrania kariery wojskowej nakłonił go król Fryderyk Wilhelm I, który lubił żołnierzy ogromnego wzrostu. W 1762 roku został komendantem Koźla. Posiadał wówczas stopień pułkownika. W 1772 roku został generałem brygady, a w 1787 roku generałem dywizji. W latach 1752-73 kupił kilka okolicznych majątków ziemskich: Borzysławice, Ligotę Wielką, Gierałtowice i Izbicko. W 1779 roku król nadał mu tytuł barona. Prowadził ożywioną działalność na rzecz Koźla. Za jego czasów odbudowano zniszczone podczas wojny siedmioletniej przyczółki mostowe. W latach 1776-1778 zbudowano nowe koszary i 2 domy dla komendantury. Usprawniono i naprawiono inne budynki twierdzy, min. obsypano ziemią istniejące kazamaty i wzniesiono nowe. W 1783 roku wzniesiono reduty: Rogowską, Orlą, Kłodnicką i Kobylicką. Unowocześniono uzbrojenie, oddając do przetopienia 34 zużyte armaty, na miejsce których sprowadzono nowe. Generał Sass jako protestant zadbał również o budowę kościoła garnizonowego ewangelickiego. Zmarł 07.07.1790 roku w Kożlu.

1790-1797

Generał brygady ANTON DOMINIK VON OTTO. Za jego czasów nadal umacniano twierdzę. Przedłużono groble, które ciągnęły się od większyckiego stawu po Redutę Rogowską. Do obrony twierdzy służyło 226 armat . Gen. Otto zmarł w wieku 73 lat dnia 21.03.1797 roku.

1797-1802

Generał brygady FRIEDRICH CHRISTIAN VON KNEBEL. Pochodził z Anspach. W 1795 roku jako pułkownik dowodził pułkiem Mansteina. W dwa lata później został komendantem Koźla. W 1800 roku awansował do stopnia generała brygady. W 1797 roku. Koźle zostało podniesione do rangi twierdzy głównej. Zmieniono koryto Odry. Wyszlamowano fosy przy wałach głównych. Zbudowano piekarnie polowe i rurociągi doprowadzające wodę pitną z Reńskiej Wsi do twierdzy. Friedrich Christian v. Knebel zmarł 28 .07.1802 roku.

1802

Generał brygady KARL AUGUST VON ELSSNER. Urodzony w 1743 roku na Łużycach. Służył w pułku Mansteina. Komendantem Koźla został 09.08.1802 roku. Zmarł po 11 dniach.

1802-1807

Generał brygady DAWID VON NEUMANN. pochodził z Prus. Urodził się 28.08.1735 roku. W 1779 roku jako porucznik pułku piechoty v. Rothkircha otrzymał od Fryderyka II tytuł szlachecki. W 1792 roku dostał awans do stopnia majora i order “Za wierną służbę". Około roku czasu dowodził pułkiem v. Courbiere, a w 1802 roku król mianował go komendantem twierdzy⁷ kozielskiej. Jemu to przypadło w udziale dowodzenie twierdzą podczas oblężenia jej przez wojska francusko-bawarsko-wirtemberskie w 1807 roku. Zrobił nader wiele dla umocnienia twierdzy. W 1805 roku pomiędzy Redutą Orlą a Kłodnicką rozpoczęto budowę fortu Fryderyka Wilhelma z wieżą Montalemberta. Była to pierwsza tego typu budowla w państwie pruskim. Wzniesiono nowe kazamaty mieszkalne, które obsypano ziemią. Podobnie uczyniono z magazynami prochu i prowiantu. Wały główne połączono pomostami z ich osłoną. Ukończono palisadę. Domy, płoty, drzewa i zarośla na odległość 800 m od twierdzy zostały zburzone i wycięte. Pod koniec grudnia 1806 roku armia francuska wsparta siłami bawarskimi i wirtemberskimi, dowodzona przez księcia Hieronima Napoleona, brata cesarza przekroczyła granice Śląska. Dnia 22.01.1807 roku bawarski korpus oblężniczy był już 2 mile od Koźla. 24.01. generał Deroy przysłał parlamentariuszy do generała Neumanna żądając poddania twierdzy. Generał odpowiedział odmownie. Rozpoczęło się oblężenie twierdzy kozielskiej. Przez przeszło 2 miesiące Koźle było bezustannie obkładane ogniem artylerii. Na kolejne propozycje kapitulacji generał Neumann odpowiadał odmownie. Na początku kwietnia 1807 roku generał zachorował i przekazał dowództwo komendantowi artylerii fortecznej płk von Puttkamerowi. Zmarł 16.04.1807 roku o godz. 6.00 wieczorem w wieku 61 lat. Pochowano go uroczyście, zgodnie z ceremoniałem wojskowym w specjalnie wymurowanym grobie w Bastionie Reńskowiejskim w dniu 18.04.1807 roku. Za jego bohaterską postawę król polecił, aby odlano ze spiżu pomnik generała Neumanna, który wzniesiono na wewnętrznym placu Bastionu Odrzańskiego.

1807-1809

Generał brygady LUDWIK WILHELM VON PUTTKA MER. Urodził się w 1735 roku, służbę wojskową rozpoczął w armii holenderskiej. W 1761 roku wstąpił do pruskiej artylerii. W listopadzie 1793 roku jako major objął dowodzenie 2 pułkiem artylerii, a w kwietniu 1795 roku będąc już pułkownikiem został dowódcą 3 pułku artylerii w Berlinie. W 1800 roku objął dowodzenie artylerią forteczną w Koźlu. W dniu 15.05.1807 roku król mianował go komendantem twierdzy. W czerwcu i lipcu stał na czele rady wojennej złożonej z oficerów, a prowadzącej rokowania pokojowe z wojskami francuskimi. Za obronę twierdzy król Fryderyk Wilhelm nadał mu 22.07.1807 roku patent generała brygady. W 1809 roku generał v. Puttkamer przeszedł w stan spoczynku. Zmarł w wieku 82 lat w 1820 roku.

1809-1810

Major KARL VON KLUR. Urodził się 04.08.1744 roku na Górnych Łużycach jako syn generała dywizji. Karierę wojskową rozpoczął w 1788 roku w pułku księcia Brunszwickiego, skąd w 1791 roku przeszedł do Pułku Następcy Tronu w Poczdamie. W 1800 roku został adiutantem generała von Grave-nitza w Głogowie. W 1805 roku król powołał go na swego adiutanta przybocznego. Pozostał nim podczas wojny 1806 roku. Po bitwie pod Auersbach przebywał w Prusach. W 1809 roku mianowany został komendantem w Koźlu, ale już w rok potem powrócił na wcześniejsze stanowisko przy osobie Najjaśniejszego Majestatu.

1810-1813

Generał brygady KARL GUSTAW VON ERICHSON. Urodził się 11.01.1743 roku w Moskwie. Był paziem na rosyjskim dworze, a później został oficerem. W 1760 roku zaczął służbę w pruskiej armii. Podczas wojny siedmioletniej w kampanii o sukcesję bawarską był dwukrotnie ranny. Za odwagę wykazaną podczas kampanii reńskiej otrzymał order “Pour la merite". W 1802 roku zamienił się służbą z księciem Anhalt-Pless i został brygadierem fizylierów śląskich. Odznaczył się w bitwie pod Jena gdzie znów został ranny. W 1810 roku został komendantem Koźla. W 1813 roku za zasługi wojenne został generałem dywizji i przeszedł w stan spoczynku. Zmarł 05.03.1827 roku. Za jego czasów w 1811 roku w celu umocnienia twierdzy wzniesiono przy większyckich wałach Redutę Krzyżową. Rozpoczęto też budowę Reduty Neumanna, którą zakończono Szańcami Neumanna w 1869 roku.

1813-1814

Generał dywizji ERNST JULIUS FRIEDERIK baron SCHULER VON SENDEN. Urodził się 29.11.1753 roku. Rozpoczął studia prawnicze, następnie zaciągnął się do Korpusu Brunszwickiego. Z korpusem, wraz z angielskimi oddziałami pomocniczymi popłynął do Ameryki Północnej. Tam dostał się do niewoli. Przebywał najpierw w Bostonie, potem w Wirginii. Wrócił po 4 latach. W 1786 roku rozpoczął karierę w armii pruskiej. W kampanii reńskiej uczestniczył jako kapitan. W 1795 roku awansował do stopnia majora, a 10.06. tegoż roku do stopnia podpułkownika. Wziął udział w bitwie pod Jena, potem walczył w oblężonym Gdańsku. W 1809 roku otrzymał order “Za wierną służbę" i jako generał brygady został komendantem Berlina. W 1813 roku dowodził korpusem w Głogowie. Następnie król mianował go tymczasowym komendantem Koźla, ale już w miesiąc później objął dowództwo korpusu rezerwowego. Potem był dwukrotnie komendantem Wrocławia. W 1825 roku obchodził 50-lecie służby. Otrzymał order Orła Czerwonego I klasy i awans do stopnia generała dywizji: przeszedł w stan spoczynku. Zmarł 11. 02.1827 roku. Za czasów jego komendantury, wiosną 1813 roku 400 robotników przeprowadziło naprawy szańców a 1000 innych wyczyściło odpływy wody w twierdzy, wyremontowało kazamaty i dokonało innych prac remontowych.

1812-1817

Generał brygady AUGUST ERNST VON KAMPTZ-DEVEN. Urodził się we wrześniu 1757 roku na terenie Meklemburgii. Służbę w pruskiej armii rozpoczął w 1774 roku. Pierwszą kampanię wojenną odbył w pułku v. Courbiere, a w 1802 roku awansował do stopnia majora. Po kampanii reńskiej powrócił do Prus. W 1807 roku uczestniczył w obronie Gdańska. W 1808 roku dowodził l Zachodniopruskim Pułkiem Piechoty. W 1810 roku był komendantem Kołobrzegu. W 1812 roku został po raz pierwszy komendantem Koźla, zaś w 1815 roku po raz drugi mianowano go na to stanowisko. Swoim humanitarnym postępowaniem i sumiennością w służbie wzbudzał powszechny szacunek. Był odznaczony Krzyżem Rycerskim i rosyjskim orderem św. Anny. Zmarł w Karisbadzie w dniu 24.06.1817 roku. Za jego czasów w 1814 roku przeprowadzono w 1814 roku prace przeciwpowodziowe, a w 1816 roku przegrodzono szczelną ścianką nowe i stare koryto Odry.

1817-1825

Generał dywizji WILHELM VON WELZIEN. Pochodził spod Rostocka. Urodził się w 1759 roku. W wieku 14 lat wstąpił do Korpusu Kadetów. Następnie ukończył Akademię Wojskową w Berlinie. Przez 6 lat służył w Nysie. Podczas bawarskiej kampanii sukcesyjnej uczestniczył w kilku potyczkach. Potem służył w batalionie grenadierów v. Gillema w Paczkowie. Zwrócił na siebie uwagę księcia Friederika Ludwiga Hohenlohe-Ingelfingen (właściciela Sławięcic) dowódcy korpusu, któremu podlegały Koźle i Nysa. Został książęcym adiutantem. Następnie jako kapitan i szef kompanii był w załodze twierdzy Mainz. Otrzymał order zasługi. W 1779 roku z nowoutworzoną gwardią fizylierów został przeniesiony na teren Polski, zaś w 1812 roku po otrzymaniu stopnia pułkownika został komendantem Nysy, potem Kłodzka. Za kampanie wojenne otrzymał Krzyż Żelazny I klasy i Order Świętej Anny II klasy. W 1817 roku został komendantem Koźla.W 1825 roku otrzymał awans do stopnia gen. dywizji i przeniesienie w stan spoczynku. Zmarł w Legnicy 16.07.1827 roku.

1825-1829

Pułkownik KAROL FRIEDRICH KÓHN VON JASKI. Pochodził z Prus. W 1806 roku był porucznikiem w pułku księcia brunszwicko-oleśnickiego. Odszedł z Koźla 16.03.1829 roku. Podczas jego komendantury przeprowadzono w l827 roku prace adaptacyjne w dawnym klasztorze Minorytów, urządzając tam w korytarzu klasztornym lazaret wojskowy.

1829-1830

- Pułkownik VON BULOW. Został komendantem Koźla 07.05.1829 roku, w grudniu roku następnego przeszedł w stan spoczynku. W 1829 roku wyszlamowano fosy i przekopano tzw. wodociąg sukowicki. Był to sztucznie utworzony ciąg wodny prowadzący z Sukowic do Koźla, z którego woda wzmacniała wodę w fosach twierdzy (obecna rzeczka Lineta). Za czasów komendantury v. Bulowa dokończono również budowy fortu Fryderyka Wilhelma. Na jego polecenie znajdujący się obok Bramy Odrzańskiej pomnik generała Neumanna upiększono ornamentami, złoconym napisem i ozdobiono kwiatami. Powstanie Listopadowe w Polsce spowodowało, iż pod koniec grudnia 1830 roku twierdza kozielska została postawiona w stan pogotowia bojowego: garnizon wzmocniono 2 batalionami 23 pułku piechoty, l kompanią artylerii i wydzielonym oddziałem pionierów.

1831-1834

Pułkownik JOHANN FRIEDRICH CHRISTIAN VON LIEBE. Rycerz Orderu Orła Czerwonego, Orderu Św. Anny II kl., Krzyża Żelaznego i Orderu Św. Włodzimierza. Pochodził z Magdeburga. Służbę rozpoczął w 1782 roku. Był w oblężonej załodze Gdańska (1807) za co otrzymał order zasługi. W 1815 roku jako podpułkownik dowodził brygadą artylerii. W 1820 roku był zastępcą dyrektora w Szkole Artylerii i Inżynierii oraz członkiem Kwalifikacyjnej Komisji Artyleryjskiej. Do Koźla przybył 07.01.1831 roku, a kilka dni wcześniej, bo 04.01. odbyły się uroczystości przy grobie gen. Neumanna. Położono nowy kamień nagrobny ozdabiając go odpowiednim napisem. We wrześniu 1831 roku wybuchła w garnizonie cholera. W październiku 1831 r. komendant obchodził 50-lecie służby. Od króla otrzymał Order Orła Czerwonego, a od miasta srebrny puchar. W 1833 roku rozpoczęto budowę nowych masywnych śluz powyżej Reduty Orlej. Von Liebe zmarł 01.01.1834 roku.

1834-1838

Generał brygady FRANZ LUDWIG VON JEAUNERET baron VON BEAUFORT. Uczestnik kampanii wojennych 1806, 1813-1815. W 1816 roku zorganizował l Koblencki Pułk Obrony Krajowej, a w 1829 roku był organizatorem pułków 39 i 40 i ich pierwszym dowódcą. Do Koźla przybył w maju 1834 roku, a w roku 1838 odszedł w stan spoczynku. Kontynuował prace nad budową śluz, które zakończono w 1837 roku.

1838-1843

Generał brygady HEINRICH ALEXANDER VON ŻUR WESTEN. Posiadacz Krzyży Żelaznych. We wrześniu 1840 roku awansował do stopnia generała brygady. W 1843 roku otrzymał Order Orła Czerwonego kl. II z liśćmi dębowymi. Zmarł 27.06.1843 roku i pochowany został na kozielskim cmentarzu. Za jego czasów: jesienią 1839 roku wyszlamowano Starą Odrę, zaś w roku następnym odnowiono i odbudowano jazy wodne. Latem 1840 roku zakończono przebudowę nowego zamku, gdzie umieszczono lazaret wojskowy.

1843-1845

" Generał brygady ARNOLD DE LA PERIER. Przybył do Koźla w sierpniu 1843 roku, a w czerwcu 1845 roku odszedł do Kłodzka.

1845-1856

Generał brygady WINCENT LUIS VON LUPIŃSKI. Urodził się w 1787 roku w Buku (Wielkopolska). Rycerz Orderu Orła Czerwonego kl.II z gwiazdą, rosyjskiego Orderu Św. Włodzimierza i saskiego Orderu Albrechta. Uczestnik kampanii rosyjskiej. W bitwie pod Friedlandem został ranny, następnie dowodził batalionem obrony krajowej w Gnieźnie. Potem był pułkownikiem ułanów w Gliwicach, skąd przybył do Koźla. Zaskarbił tu sobie szacunek i sympatię wszystkich. Za jego czasów nastąpiło dalsze dozbrojenie twierdzy. W 1852 roku obchodził jubileusz służby. Z wojskiem pożegnał się w maju 1856 roku. Przeniósł się do Wrocławia, gdzie zmarł 15.05.1862 roku.

1856-1857

Major KONRAD VON PUTKAMER. Dowodził twierdzą kozielską od połowy czerwca 1856 roku do połowy lipca 1857 roku. Potem powrócił do 22 pułku w Nysie. Tam w sierpniu tegoż roku odszedł w stan spoczynku. Zmarł w Prudniku.

1857-1859

Podpułkownik FRIEDRICH VON SCHIMMEL. Urodzony w Westfalii w roku 1804. Rycerz Orderu Orła Czerwonego IV kl. Ukończył gimnazjum w Munster. W 1822 roku wstąpił do 11 pułku huzarów, gdzie awansował do stopnia porucznika. Przez 3 lata studiował w Akademii Wojskowej w Berlinie. Przez 3 następne lata pracował w Biurze Topografii Sztabu Generalnego. Potem przez kilka lat był komendantem Szkoły Dywizjonowej w Munster. W 1845 roku jako rotmistrz pracował w adiutan-turze. W 1848 roku został wybrany do Zgromadzenia Narodowego. W latach 1849-1850 był członkiem obu izb Parlamentu. Do Koźla przybył w 1857 roku z Saarbmck w stopniu podpułkownika. Pod koniec maja 1859r. odszedł do Kłodzka. Tam otrzymał awans do stopnia pułkownika, a następnie generała brygady. Otrzymał Order Orła Czerwonego III kl. ze wstęgą. W 1865 roku odszedł z wojska ale pozostał do dyspozycji armii. Wówczas otrzymał Order Orła Czerwonego z dębowymi liśćmi i honorowe obywatelstwo Kłodzka. Przeniósł się do Berlina.

1859-1866

Major GUSTAW VON KESSEL. Rycerz Orderu Orła Czerwonego kl IV. Ur. w 1804 roku w Poczdamie jako syn dowódcy l pułku gwardii. W 1818 roku wstąpił do Korpusu Kadetów w Berlinie, potem był oficerem w l pułku gwardii. W 1850 roku przybył na Śląsk z 10 pułkiem piechoty. Następnie dowodził batalionem obrony krajowej na terenie Polski. W 1859 roku został mianowany komendantem Koźla. W kwietniu 1862 roku został komendantem Głogowa. W 1864 roku osiągnął stan spoczynku i powrócił do Poczdamu.

1862-1866

Major HERMAN VON HULSEN Rycerz Orderu Orła Czerwonego. Urodził się w grudniu 1816 roku we Wrocławiu. Syn pułkownika Karla v. Hiilsena. Ukończył gimnazjum Fryderyka i Uniwersytet Wrocławski. W 1835 roku wstąpił do 2 gwardyjskiego pułku piechoty. Uczestniczył w walkach ulicznych w Berlinie w 1848 roku i w kampanii Szlezwiku. W 1852 roku awansował do stopnia majora i przeniesiony został do dyspozycji komendantury gwardii w Berlinie. Następnie był referentem w Ministerstwie Wojny. Powołany ponownie do służby wojskowej w kwietniu 1862 roku został komendantem Koźla. Za czasów jego komendantury: w styczniu 1863 roku wybudowano nową strzelnicę dla garnizonu na Wyspie. W kwietniu 1864 roku przywieziono do Koźla 1000 jeńców duńskich, których zatrudniono w twierdzy. Pracowali oni przy naprawie kazamatów na Redutach Kłodnickiej i Orlej oraz na przyczółkach mostowych, poprawiali szańce. Wykonywali także inne roboty ziemne. W latach 1864-1865 dokonano remontów wałów głównych oraz magazynów prochu nr l i 2. Mosty łyżwowe na Redutach Kłodnickiej i Kobylickiej wymieniono na mosty rolkowe bardziej masywne. W marcu 1866 roku nadszedł rozkaz aby przyspieszyć przygotowania wojenne, gdyż należy spodziewać się natarcia nieprzyjaciela. W ramach tych przygotowań wycięto wszystkie wysokie drzewa na wyspie i Reducie Orlej oraz krzaki rosnące na zewnętrznej stronie grobli. Wykupiono za 6950 talarów publiczny ogród wraz z szynkiem zwanym Topoliną W ciągu trzech miesięcy wybudowano tam nowy fort zwany Fortem Następcy Tronu. Przy jego budowie pracowało 3000 ludzi z powiatów kozielskiego, głubczyckiego, prudnickiego, raciborskiego i opolskiego. Znajdujący się nieopodal młyna Kukel Fort Fryderyka Wilhelma, zwany również Wieżą Montalemberta zniwelowano do 2 pięter i osłonięto wysokim wałem ziemnym. W trakcie tych przygotowań zmieniono komendanta twierdzy.

1866

Pułkownik VON ZIMMERMAN z 13 Pułku Piechoty. Był komendantem Koźla podczas przygotowań do wojny z Austrią. Po pokoju w Pradze kończącym wojnę (1866 rok) odszedł. Zmarł jako generał w 1887 roku w Mimsterze.

1866-1870

Pułkownik CARL ROHDE. Urodzony w czerwcu 1811 roku w Prusach Wschodnich. W 1827 roku wstąpił do 5 Brygady Artylerii w Poznaniu, gdzie uzyskiwał kolejne awanse oficerskie. Od października 1860 roku służył jako major w brygadzie artylerii w Królewcu. W 1864 roku awansował do stopnia pułkownika. Uczestniczył w wojnie prusko- austriackiej w 1866 roku. Po pokoju praskim mianowany został komendantem Koźla. W marcu 1870 roku przeszedł w stan spoczynku.

1870-1871

Pułkownik VON EBERHARD. Jesienią 1870 roku podczas wojny francusko-pruskiej sprowadzono do Koźla 2000 jeńców francuskich. Pięćdziesięciu z nich było chorych na ospę. Umieszczono ich w lazarecie wojskowym. Choroba zdziesiątkowała jeńców. Zmarłym wytyczono specjalny cmentarz. W styczniu 1871 roku przywieziono do Koźla dalszych 5000 jeńców. Rozbudowano obóz jeniecki.

1871-1875

Pułkownik ERNST CORSEPHIUS. Urodzony w grudniu 1816 roku w Prusach Wschodnich. Syn pastora. Ukończył gimnazjum w Elblągu, po czym jako jednoroczny ochotnik znalazł się w brygadzie artylerii w Królewcu. Wstąpił do Szkoły Artylerii i Inżynierii w Berlinie, gdzie w 1837 roku uzyskał patent oficerski. W 1865 roku był majorem artylerii Komendy Miasta w Królewcu. W 1868 roku awansował do stopnia podpułkownika. Dowodził oddziałem piechoty w l Pułku Wschodniopruskiej Artylerii Polowej. W lipcu 1870 roku mianowany komendantem twierdzy Kostrzyn. W styczniu 1871 roku otrzymał awans do stopnia pułkownika i mianowanie na komendanta Koźla. Przypadła mu w udziale likwidacja twierdzy. W grudniu 1874 roku przeniesiono go do dyspozycji Ministerstwa Wojny. Odszedł z Koźla do Świdnicy w styczniu 1875 roku.

Bibliografia:

l. A. Weltzel, Geschichte der Stadt Herrschaft und ehemaligen Festung Cosel, Cosel 1888.

Aktualizowano 25 stycznia 2002 _ K-K _J&Luk